BẲN SẮC VĂN HÓA
Về triết học, lại càng rõ. Nhiều nhà
triết học phương Tây không cho Khổng Tử là nhà triết học. Hai vấn đề chủ chốt
của triết học phương Tây là lí luận về nhận thức và thế giới quan, theo họ –
đây là theo họ – không có trong Khổng Tử. Còn các lí luận của Khổng Tử về tu
thân, chữ nhân, chữ hiếu… thì theo Hegel đánh giá trong quyển “Những hài giảng
về lịch sử triết học” chẳng có giá trị triết học. Điều này chứng tỏ sự có mặt
của văn hóa học là cần thiết như thế nào cho phương Đông và phương Tây hiểu
được nhau.
Một định nghĩa thao tác luận về văn hóa
Chúng ta cần phải có một định nghĩa thao
tác luận về văn hóa. Một định nghĩa theo kiểu này cho phép ta:
- Năm dược cái mặt gọi là văn hóa trong mọi hiện tượng
hết sức khác nhau. Vì văn hóa không phải là một vật có thể phân xuất ra như cây
cỏ trong thực vật học, cũng không có cái gì lẫn lộn được với nó.
- Nắm trong tay những biện pháp để đổi mới vãn hóa,
tạo nên những đồ vật có giá trị văn hóa đem đến thu nhập trong kinh doanh, đồng
thời bảo vệ được văn hóa.
Một khi văn hóa không phải là một đồ
vật, mà là một quan hệ, có mặt ở mọi tộc người và chỉ ở con người mà thôi, thì
không thể nào tìm một định nghĩa về văn hóa ở các ngành khoa học tự nó đã chia
cất loài người ra thành những tập đoàn khác nhau như dân tộc học, xã hội học,
kinh tế học, chính trị học. Cần phải tìm nó ở những khoa học nghiên cứu loài
người một cách tổng thể như tâm lí học, triết học.
Con người có một kiểu lao động riêng:
anh ta tạo nên một sản phẩm theo cái mô hình trong óc anh ta. Nghiên cứu sản
phẩm ở ngoài cái mô hình trong óc anh ta là chuyện của khoa học, kĩ thuật,
chính trị, kinh tế, pháp luật. Nghiên cứu cái mô hình trong óc anh ta là chuyện
của triết học, văn học, nghệ thuật. Còn nghiên cứu mối quan hệ giữa cái mô hình
trong óc vói cái mô hình anh ta tạo ra là chuyện của văn hóa học. Khi làm điểu
đó, khái niệm đầu tiên mà văn hóa học bắt gặp là kiểu lựa chọn. Trong mối quan
hệ này, giữa các kiểu mô hình, mỗi tộc người có một kiểu lựa chọn khác nhau.
