“Cái mà người Trung Quốc sùng bái nhất là chủ nghĩa gia tộc và chủ nghĩa
tông tộc, không cố chủ nghĩa quốc tộc… Còn đối với quốc gia, trước nay người ta
chưa hề có một lần hi sinh cực lớn, do đó sức đoàn kết của người Trung Quốc chỉ
có thể đạt đến tông tộc, chưa mở rộng đến quốc gia”(2).
Ở châu Âu, trước phong trào dân tộc của giai cấp tư sản, toàn bộ đất đai
bị các lãnh chúa phong kiến chiếm, và người dân là nông nô chỉ biết có lãnh
chúa không biết có nước, họ chỉ nộp tô cho lãnh chúa và khi lãnh chúa bán đất
thì bán luôn cả nông nô trên mảnh đất này. Chiến tranh xẩy ra liên miên giữa
các lãnh chúa không phải là chiến tranh giữa các nước. Dòng họ Hapxbuốc
(Hapsburg) sau này lập thành vương quốc rộng lớn nhất Tây Âu mở rộng đất đai
bằng hôn nhân. Một cô công chúa lấy chồng lập tức gộp lãnh địa của mình vào
lãnh địa của chồng và nước cứ thế mà rộng thêm.
Ở Việt Nam trước khi bị quân Trung Quốc xâm chiếm, đất nước ở trong một
tình trạng như các nước ĐNA: người cai trị là các phía, tạo chiếm giữ một vùng.
Khi các sử gia Trung Quốc xưa nói chế độ cai trị ở Âu Lạc theo “phụ đạo” thì
không phải là theo đạo “cha truyền con nối” của nghĩa chữ “phụ đạo” mà đây là
chế độ cai trị còn có ở Tây Nguyên và chế độ “phía tạo” còn tồn tại ở Bắc Bộ
trước cách mạng (3). Khi có xâm lãng, những người cầm đầu các vùng tập hợp lại
đuổi ngoại xâm, nhưng rồi sau đó, ai trở về nhà người ấy. Người thủ lĩnh được
tôn làm vua chỉ về danh nghĩa, không có quyền cai trị các vùng đất ngoài vùng
của mình. Đó là nguyên nhân chính khiến cho các cuộc khởi nghĩa thất bại khi
quân Trung Quốc kéo sang mà các thủ lĩnh chưa kịp đoàn kết với nhau. Trường hợp
Hai Bà Trưng, Lý Nam Đế… là như vậy. Trong tình hình như vậy làm sao chống lại
được một đạo quân nhà nghề của hoàng đế Trung Hoa?
Để tạo nên tinh thần dân tộc phải có nhiều
yếu tố hợp nhất lại.
‘Trước
hết, phải có một sự thống nhất về ý thức hệ. Nêu như ở châu Âu, chính thị
trường nội địa tạo nên ý thức dân tộc phá vỡ các hàng rào thuế khóa của các
lãnh chúa, chứ không phá tôn giảo vì cá châu Âu đã thống nhất vào đạo Thiên
Chúa rồi thì ở ĐNA tôn giáo đảm nhiệm vai trò này, và ở ĐNA lục địa đó là Phật
giáo. Tình hình Việt Nam cũng thế. Do đó, dưới thời Bắc thuộc, chính Phật giáo
là nền tảng của thống nhất dân tộc và những ông vua mở đầu cho sự thống nhất
dân tộc ở Thái Lan, Mianma, Lào, Camphuchia cũng đồng thời là người đầu tiên
lấy một hình thức nào đó của Phật giáo làm thành quốc giáo. Trong hoàn cảnh đất
nước bị ngoại tộc thống trị, chính sự chấp nhận Phật giáo là sự phản ứng lại
chế độ cai trị của ngoại tộc để chuẩn bị cho sự lật đổ chế độ thống trị (4).
Từ khóa tìm kiếm nhiều: các truyền thống tốt đẹp của dân tộc
việt nam
