Chữ “gia đình ” ở đây là tông tộc hơn là gia đình như chúng ta hiểu. Mặc
dầu thế, ta cần tránh cách nhìn kinh tế luận trong câu chuyện gia đình. Điều
này rất có hại cho CNXH. Trước khi xét gia đình như một biểu hiện văn hóa, cần
phải giải thích tại sao Việt Nam lại nghèo. Theo người viết, phải tìm cho ra
nguyên nhân. Nguyên nhân là có một tình trạng đồng mưu giữa chính quyền nhà vua
và làng xã kìm hãm thủ công nghiệp và thương nghiệp.
Có một ác cảm thâm căn cố đế trong văn hóa đất nước chống lại thương
nghiệp và thủ công nghiệp còn tồn tại dai dẳng đến giờ, một thành kiến cần phải
xóa bỏ. Để thấy hiện tượng này, một cách nhìn dù sơ lược về truyền thống thủ
công nghiệp Việt Nam là rất bổ ích. Công trình tốt nhất về vấn đề này là kết
quả của “Hội thảo Quốc tế về Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống Việt
Ham” (Hà Nội tháng 8-1996).
Người Việt Nam có đôi bàn tay vàng. Chỉ căn cứ vào những tư liệu
chắc chắn, vào thế kỉ IX, làng Vạn Phúc (Hà Đông, nay thuộc Hà Tây) đã có nghề
dệt lụa và gấm. Đời Trần, thế kỉ XII – XIV đã chuyên sản xuất nón Ma Lôi. Đời
Lý – Trần có làng Đê Cầu (Hà Bắc) và làng Đông Mai (Hải Hưng) chuyên luyện đồng
thau và đúc tượng, đỉnh, chuông, mâm, đổ thờ. Tức Mặc tức Thiên Trường đời
Trần, cùng với làng bát Tràng có nghề làm gốm men ngọc nổi tiếng. Lụa, là, the,
đã phát triển ở Hà Đông (trước đây) tinh xảo không kém Trung Quốc. Nghề làm giấy
phát triển ở Nghĩa Đô. Kinh đô Thăng Long từ thời Hậu Lê đã nổi tiếng với 36
phố phường, với những phường, chuyên về thủ công như phường Yên Thái chuyên làm
giấy đỏ, phường Nghi Tâm, Thụy Chương dệt vải lụa, phường Hàng Đào nhuộm điều,
phường Hàng Bạc chế tác đổ bạc, phường Ngũ Xá (nay là Ngũ Xã) đúc đồng, phường
Hàng Khay làm vá bán đổ sơn, đồ mỹ nghệ, phường Hàng Trống bán dù, lọng và tranh
dân gian. Vào thế kỷ XVI – XVII sản lượng tơ tằm mỗi năm xuất cảng ở Đàng Ngoài
hàng nghìn tạ, đường mía, đường phèn nổi tiếng ở đất Quảng. Nghề khai mỏ phát
triển, Quảng Nam được xem là xứ sở của vàng. “Phủ biên tạp lục” của Lê Quý Đôn
nói: ‘Thương cảng Hội An hàng hóa rất nhiều, dù hàng trăm tàu lớn chuyên chở
một lúc cũng không hết được”.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: 100 phong tục tập quán việt nam
