Đạo Thiên Chúa khi du nhập vào châu Mĩ hay châu Á, không còn là tôn giáo
của những người bị áp bức dưới thời Đế chế La Mã. Nó cũng không còn là mối liên
hệ tinh thần của châu Âu dưới thời chế độ phong kiến, mà là võ khí tinh thần
của chế độ thực dân châu Âu. Chế độ thực dân châu Âu lọi dụng áo khoác tôn giáo
của các cố đạo để dò la nội tình các nước phương Đông, tạo nên những con người
chết cho nó để được lên thiên đường.
Còn Công giáo muốn lợi dụng chế độ thực dân để tạo nên sự bành trướng
của nhà thờ La Mã chính vào lúc thế lưc tôn giáo La Mã đang suy yếu ở châu Âu.
Các cố đạo Pháp là những người tích cực nhất trong việc giúp Pháp chiếm Việt
Nam. Công giáo có chỗ mạnh riêng là nắm được khoa học kĩ thuật phương Tây, có
một tinh thần hi sinh vì Chúa, một giáo lí rất chặt chẽ, và một tổ chức thống
nhất, kỉ luật khổng gì sánh nổi, Nhưng nhược điểm của nó là sự coi khinh văn
hóa phương Đông, tự mãn về ưu thế tinh thần của phương Tây, đặc biệt kiêu ngạo
chỉ chấp nhận ngoài mình ra không có chân lí nào hết.
Từ thế kỉ XVI đến XVIII, đạo Thiên Chúa phát triển thuận lợi do cuộc nội
chiến Trịnh – Nguyễn gây nên sự bất ổn trong tâm lí nhân dân. Nhân dân lưu tán,
sống bấp bênh trong một cuộc nội chiến không liên quan tới vận mệnh đất nước
nên tìm một chỗ dựa tinh thần mà chế độ vua chúa không cung cấp được. Các cố đạo
hi vọng 60 vạn người Công giáo sẽ đứng về phía nước Pháp khi quân Pháp đánh Đà
Nẵng. Nhưng họ tính sai, không một người Công giáo nào bỏ nước để theo họ. Quân
Pháp chiếm Việt Nam đã ra sức ủng hộ đạo Thiên Chúa, nhưng dù cho thực dân và
Thiên Chúa giáo có cấu kết đến đâu, số người theo tăng lên không nhiều, đặc
biệt trái ngược với tâm thức thờ cúng tổ tiên, quan hệ làng xã, gia đình Việt
Nam. Theo số liệu của Ban Tôn giáo số người theo Công giáo và Tin Lành hiện nay
là 5 triệu người mà phần lớn là vào giai đoạn kháng chiến vừa qua. Trong tình
trạng cuộc sống bấp bênh, trong chế độ thân Công giáo của Mỹ – Diệm, nhiều
người phải vào Công giáo để an thân.
Chúng tôi không muốn nói đến những cố gắng của những người trong giáo
hội trước đây muốn chống lại Cách mạng. Điều quan trọng là nhìn chung, Công
giáo Việt Nam vần là Việt Nam trước khi là Công giáo, tức là yêu nước đi đổi
với kính Chúa. Đa số vẫn tham gia tích cực vào các phong trào cách mạng, chiến
đấu không kém gì người ngoại đạo.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: văn hóa việt nam
