Hiện nay đâu đâu cũng bàn đến văn hóa. Trong
hoàn cảnh hiện nay của một thế giới mở cửa, văn hóa được mọi người chú ý, tầm
quan trọng của văn hóa được nêu iên hàng đầu. UNESCO thừa nhận văn hóa là cội
nguồn trực tiếp của phát triển xã hội, có vị trí trung tâm và đóng vai trò điều
tiết xã hội. Trong những nước tiền tiến, sự chi tiêu cho văn hóa ngày càng lớn,
vượt cả sự chi tiêu để sinh sống. Kinh doanh văn hóa trở thành một ngành lớn
đem lại thu nhập không kém thu nhập công nghiệp và thương nghiệp.
Tiếc rằng, cho đến nay chưa có một định
nghĩa thống nhất về văn hóa. Để xây dựng một ngành khoa học về văn hóa nhằm bảo
vệ và phát huy văn hóa, đồng thời để kinh doanh, nâng cao mức sống nhân dân,
cần phải có một định nghĩa thích hợp. Nếu cho văn hóa là lối sống, là một tập
hợp những ngành khác nhau như tôn giáo, tín ngưỡng, văn học, nghệ thuật thì
không ổn, bởi vì ta không thể căn cứ vào đó rút ra một tiêu chí gì chung, bất
biến mà chỉ văn hóa có mà thôi.
Trước hết, văn hóa không phải là một
vật. Không có một vật gì chỉ là văn hóa mà không đồng thời không là cái gì khác
nữa. Thứ hai, không có cái gì lại không có cái mặt văn hóa của nó. Môi trường
thiên nhiên hiện nay cũng có mặt văn hóa. Nhiều nước có một loại chính đảng mới
trước đây không hề có gọi là “Đảng Xanh” lo bảo vệ môi trường thiên nhiên, cải
thiện nó vì phúc lợi của con người. Văn học, chẳng hạn, nếu nghiên cún sự phát
triển ở bán thân nó là thuộc ngành khoa học riêng, nhưng văn học không chi phát
triển tự thân mà còn chịu ảnh hướng của tâm thức để đáp ứng nhũng yêu cầu của tâm
thức. Chẳng hạn, văn học Việt Nam trước sau là để trả lời những yêu cầu của
người Việt Nam về Tổ quốc, gia đình, thân phận, diện mạo của người Việt Nam;
các yêu cầu này được giải quyết khác nhau theo từng giai đoạn lịch sử cụ thể,
nhưng có mặt trong mọi giai đoạn. Đó là mặt văn hóa học của văn học. Một nền
văn hóa ở một nước khác thì lại có nhũng yêu cầu khác. Văn học châu Âu chẳng
hạn thường nói đến Thượng đế, linh hồn, ý thức cá nhân, nhân loại là nhũng chủ
đề văn học Việt Nam không bàn đến, ít nhất là trước 1930. Như vậy là mỗi nền
văn học đều có cái mặt văn hóa học của nó. Khi nghiên cứu bất kì bộ môn nào mà
ta bỏ qua mặt văn hóa học của nó, thì thực tế ta đang lâm vào một tình trạng
khoanh vùng khá võ đoán.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: văn hóa
việt nam
